Erkenning
Vlaamse Gebarentaal is in 2006 erkend in een cultureel decreet. Echter, deze symbolische erkenning garandeert geen recht op Vlaamse Gebarentaal. In opdracht van de voormalige minister van Cultuur, Media, Jeugd en Brussel, deed KU Leuven een juridisch onderzoek naar de status en mogelijkheden van Vlaamse Gebarentaal. In het rapport concludeert men dat het fundamentele recht op onderwijs in Vlaamse Gebarentaal in een reguliere school relatief gemakkelijk juridisch te verankeren is.
Op 24 april 2024 stemde het Vlaams Parlement unaniem de aanpassing van het decreet Basisonderwijs goed. Voortaan kunnen reguliere basisscholen in Vlaanderen het initiatief nemen om tweetalig onderwijs Vlaamse Gebarentaal – Nederlands te organiseren.
Verkenning: welke onderwijsvorm?
Doof Vlaanderen deed van oktober 2014 tot oktober 2015 een verkennend onderzoek naar welke onderwijsvorm wel gelijke kansen garandeert, met projectsubsidies van Gelijke Kansen in Vlaanderen.
Dit onderzoeksrapport is het resultaat van diepgaande gesprekken met experten, studiereizen naar buitenlandse onderwijsprogramma’s voor tweetalig onderwijs in een gebarentaal en een gesproken/geschreven taal, focusgroepen met ouders en onderwijsmedewerkers en literatuurstudie.
Dit hele proces werd nauw opgevolgd door een stuurgroep, vertegenwoordigd door een dove en een horende ouder, een experte van de Dovengemeenschap, een dove leerkracht en een experte in het aanbod Vlaamse Gebarentaal in de voorschoolse periode.
Inclusieve klassen
Het meest passend, wenselijk, kwaliteitsvol en haalbaar onderwijs voor dove kinderen, hun horende broers en zussen, en horende kinderen van dove ouders, krijgt vorm in inclusieve klassen in één of meerdere bestaande scholen binnen het reguliere onderwijscircuit. In het basisonderwijs bouwt men een stevige basis op, zowel in taal, kennis, vaardigheden en attitude, die onontbeerlijk is voor de rest van de schoolloopbaan.
In deze klassen zitten dove kinderen, hun broers en zussen, en horende kinderen van dove ouders en andere horende kinderen. De voer- en instructietalen zijn Vlaamse Gebarentaal en (geschreven) Nederlands. De leerlingen in deze klassen krijgen les van leerkrachten die goed VGT en Nederlands beheersen. Kwaliteitsvol onderwijs is pas mogelijk door rechtstreekse communicatie tussen leerkrachten en leerlingen en tussen leerlingen onderling. Vertaald onderwijs, in de vorm van tolken Vlaamse Gebarentaal-Nederlands in de klas, garandeert geen kwaliteitsvol onderwijs en geen volwaardige inclusie. Nederlands en Vlaamse Gebarentaal worden beiden als taalvakken gegeven en thema’s met betrekking tot doof zijn worden in het hele curriculum geïntegreerd.
Schoolcultuur
De hele school, zowel leerlingen, leerkrachten, leidinggevenden als ouders en de omringende gemeenschap buiten de school ontwikkelen positieve attitudes ten opzichte van Vlaamse Gebarentaal en Nederlands, en bijhorende culturen. Er is respect voor elkaar, men treedt met elkaar in dialoog en werkt met elkaar samen.
Wenst u tweetalig onderwijs op te richten?
Sinds het voorjaar van 2024 is een startersgids voor scholen kleuter- en lager onderwijs een feit. Die gids is het resultaat van een wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd in opdracht van de Vlaamse overheid, Departement Onderwijs & Vorming. De onderzoekers waren Marieke Kusters en dr. Beatrijs Wille. KU Leuven, Universiteit Gent, Arteveldehogeschool en het Vlaamse Gebarentaalcentrum waren betrokken partners. De gids geeft basisinformatie over tweetalig onderwijs VGT-NL en bevat een stappenplan met praktische tips voor scholen die van start willen gaan. Het bijhorend wetenschappelijk rapport bevat zeer veel nuttige inzichten en de startersgids zal een absolute meerwaarde zijn in het voorbereidingsproces van scholen.
Steunt u dit model? Of heeft u nog vragen? Neem contact op met ons via inclusieveklassen@doof.vlaanderen.
