Dove tolken zijn niet te verwarren met ‘doventolken’ (wat overigens ook een foutieve term is). Dove tolken zijn dove personen die tolken naar hun eigen moedertaal en/of eerste taal, namelijk de Vlaamse Gebarentaal. Aangezien dit ook de taal van de Vlaamse Dovengemeenschap is, vergt dit van Vlaamse gebarentaligen minder inspanningen om te begrijpen. Daarom worden dove tolken ingezet in bepaalde tolksituaties waar er nood is aan een culturele vertaling.
- Hoe werkt het?
Dove personen kunnen bijvoorbeeld vanuit het Nederlands of een gebarentaal (bv. de Vlaamse Gebarentaal) tolken voor doofblinde personen, dove personen met een verstandelijke beperking en dove anderstaligen. Ook worden ze ingezet tijdens lezingen en congressen om te tolken van en naar een andere gebarentaal of International Sign. Een voorbeeld ter illustratie: in een gesprek tussen een dove persoon van buitenlandse origine en de politie worden een horende tolk en een dove tolk ingezet. De horende tolk vertaalt wat de politie zegt in het gesproken Nederlands naar de Vlaamse Gebarentaal. De dove tolk zet deze vertolking nogmaals om naar een voor de dove anderstalige verstaanbaardere gebarentaal.
- Dove tolken in Vlaanderen
Het is moeilijk om een cijfer te geven van het aantal actieve dove tolken in Vlaanderen, aangezien er ook vaak in informele contexten getolkt wordt. Dove personen in Vlaanderen worden ook als vertaler tewerkgesteld, wanneer ze Nederlandse teksten moeten vertalen naar Vlaamse Gebarentaal. Meestal gaat het hier om het vertalen van overheidsinformatie en informatie die voor een publiek (of de Vlaamse Gebarentaalgemeenschap) bedoeld is. Hiervoor bestaan vertaaldiensten die beroep doen op een tiental dove vertalers in Vlaanderen. Ook de VRT doet beroep op dove tolken voor het kinderjournaal ‘Karrewiet’ met de Vlaamse Gebarentaal.
- Erkenning en opleiding voor dove tolken
Niet alle dove tolken kunnen ingezet worden in alle domeinen aangezien ze niet allemaal erkend zijn en bijgevolg niet vergoed kunnen worden via het CAB (de Vlaamse bemiddelingsdienst voor tolken). Dat gebrek aan erkenning heeft vooral te maken met het ontbreken van een formele opleiding of training voor dove tolken in Vlaanderen. Bijgevolg zijn er onvoldoende gediplomeerde dove tolken, waardoor de leden van Vlaamse Dovengemeenschap met hun verkregen tolkurenbudget vaak geen dove tolken kunnen aanvragen. Daarom pleit Doof Vlaanderen voor een formele opleiding voor dove tolken en vertalers in Vlaanderen en een erkenning voor dove tolken die het beroep reeds actief uitvoeren.